Geçtiğimiz yıl Kasım ayında, iki Yüksek Lisans öğrencisinin çeşitli makalelerden yaptıkları alıntıları kaynak göstermeden kullandıkları iddiasıyla başlatılan soruşturma ve verilen cezalarla ilgili olarak süren tartışmalar dinmiyor. Konu uluslararası bilim kuruluşları ve dergiler tarafından tartışılmaya devam ederken, konuyla ilgili olarak ODTÜ Rektörü Ural Akbulut, Fizik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Sinan Bilikmen ve öğretim üyesi Prof. Dr. Ayşe Karasu GazeteODTÜLÜ’ye açıklamalarda bulundular. Yine konuyla ilgili olarak Cornell Üniversitesi Fizik Bölümü profesörü ve dünyaca ünlü uluslararası makale arşivi “Arxiv”in yöneticisi Paul Ginsparg sorularımızı yanıtladı.
ODTÜ, Ankara – Geçtiğimiz yıl Kasım ayında ODTÜ Fizik Bölümü öğrencileri Mustafa Saltı ve Oktay Aydoğdu yayınladıkları kimi makalelerde kaynak göstermeden alıntı yaptıkları gerekçesiyle iki dönem uzaklaştırma cezası almışlardı. Konuyla ilgili olarak yaşanan tartışmalar gazete ve televizyonlarda oldukça yer bulmuş ve uluslararası saygın bilim dergisi Nature konuyu sayfalarına taşımıştı.İntihal yapmakla suçlanan öğrenciler Mustafa Saltı ve Oktay Aydoğdu iddiaları redderken, ODTÜ Fizik Bölümü öğretim üyeleri ve Rektör Ural Akbulut söz konusu makalelerde intihal yapıldığı konusunda kuşkuya yer bırakmayacak gerçekler olduğunu belirtiyorlar. Prof. Dr. Karasu, Saltı ve Aydoğdu’nun bu makalelerden 37.000 YTL para aldığını ve bunun bir çeşit “bilimsel hortumculuk” olduğunu ifade ediyor. Uluslararası elektronik makale arşivi “Arxiv”in yöneticisi ve Cornell Üniversitesi Fizik Bölümü profesörlerinden Paul Ginsparg ise gazetemize gönderdiği yazılı açıklamada “hiçbir yazarın başkaları tarafından sunulan bilgi ve verileri kendilerine aitmiş gibi sunamayacağını, eğer direkt veya dolaylı yoldan bir alıntı yapılıyorsa bunun için kaynak gösterme zorunluluğu olduğunu” alıntılıyor. Ginsparg, “bu kuralın ihlal edildiği makalelerin Arxiv’den çıkarıldığını” belirtti.
Rektör Akbulut: “37.000 YTL’yi geri alacağız”
Konuyla ilgili olarak gazetemize konuşan Rektör Ural Akbulut, ODTÜ’nün saygınlığına ve adına leke düşürecek hiçbir şeye izin vermeyeceklerini ve intihal olayında da üniversitenin üzerine düşen sorumluluğu yerine getirdiğini belirtti. Akbulut, “bu olayı yine ilk farkeden ODTÜ olmuştur ve üniversitemiz hızlı bir şekilde Yayın Etik Kurulu’nu toplayıp konuyu incelemiştir” dedi. Konuyla ilgili olarak TÜBİTAK, YÖK ve öğrencilerden birisinin aynı zamanda Mersin Üniversitesi Araştırma Görevlisi olması dolayısıyla, Mersin Üniversitesi’ne yazılı bildirimde bulunduklarını belirten Rektör Akbulut, makalelerin yayınlandığı dergilerin editörlerine de bir elektronik postayla bildirimde bulunduklarını fakat dünyaca ünlü bu dergilerin intihali fark edememelerini sitemkar bir şekilde karşıladıklarını ifade etti. Ünlü bilim dergisi Nature’ın ODTÜ’yü suçlayıcı bir makale yayınladığını fakat konunun yanlışlardan arındırılması için söz konusu dergiye geri bildirimde bulunacaklarını belirtti.
Öğrencilerin bu makalelerden elde ettikleri 37.000 lirayı yasalar çerçevesinde tahsis edeceklerini belirten Akbulut, “burada haksız kazanç vardır, ancak bundan daha önemli olanı ise bu öğrencilerin yayınladıkları makalelerden tez hocalarının haberinin olmamasıdır” dedi. İlgili tez hocalarının bu öğrencilerin yaptıkları araştırma ve yayınladıkları makalelerden haberdar olmamasının normal olup olmadığı yönündeki sorumuza ise Rektör Akbulut, “öğrenciler zaten bu konuda tez hocalarını bilgilendirmemiştir” şeklinde cevap verdi.
Prof. Bilikmen: “Onlara ikinci bir şans daha verecektik”
Konuyla ilgili olarak GazeteODTÜLÜ’ye yaptığı sözlü açıklamada, “olayın sadece ODTÜ ile sınırlı olmadığını ve içinde diğer bazı Türk üniversitelerinin de bulunduğunu” belirten ODTÜ Fizik Bölüm Başkanı Prof. Bilikmen, “bizi yasal olarak ilgilendiren kısım ODTÜ’deki intihal olayıdır... Diğer üniversitelerde çıkan intihal olayı üzerine ODTÜ üzerine bir karalama kampanyası başlatıldı” dedi. Prof. Bilikmen, “bu olayda bizim için önemli olan burada ODTÜ adresinin kullanılmış olması. Bu bize sorumluluk getirir. Bir de intihal sadece Türkiye’de değil tüm dünyada olan bir şeydir. Nobel ödülü alan bir bilimadamının bile böyle bir suçu ortaya çıktı. Bu konuda bana çok ihbar geliyor ama bu benim üzerime vazife olan bir şey değil” dedi.
“Bu olaydan sonra öğrencilere hatalarını düzeltmeleri için herhangi bir şans verildi mi?” sorusu üzerine Prof. Bilikmen, “başlangıçta benim onlara, daha doğrusu danışmanlarına, söylediğim şu oldu: ‘Lütfen öğrencilerine söyleyin bu işi nasıl yapıyorlarsa yapmasınlar ya da makalelerini geri çeksinler.’ Eğer bu makalelerini geri çekselerdi biz onlara yeni bir şans verecektik. Çünkü çocuklar gerçekten başarılı ve sorumluluk sahibi insanlardı. Ben onları geri kazanmak için elimden geleni yaptım. Onları çocuğum gibi gördüm. Ama bizim de yapacak bir şeyimiz kalmadı. Onlar makalelerinin arkasında durmak istediler” dedi.
Prof. Ayşe Karasu: “Bu bir hortumculuktur”
İntihal olayını ilk açığa çıkaran Prof. Karasu olayla ilgili olarak bunun bir çeşit hortumculuk olduğunu ve bir biliminsanı olarak böyle bir şeye göz yumamayacağını belirtti. İntihal yapmakla suçlanan öğrenciler Saltı ve Aydoğdu’nun bu olaydan haksız kazanç sağladığını belirten Prof. Karasu, “TÜBİTAK ve ODTÜ’den yayınladıkları makale başına para alıyorlar. Bir biliminsanın böyle bir davranışta bulunması kabul edilemez” dedi.
GazeteODTÜLÜ Haber Kurulu
Kerem Akkoyunlu
Fotoğraflar: Zeynep Tamtürk
